DARLONG POETRY

KI HMELMA LIAN CHEM
 ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR, 1992
Ki hmelma lian chu ‘Votthawhlaw’.
   Ki hmu chun ke ṭi ke raw,
Ni kai ati ken lai dawr dawr.
   Ani kai chun ki awng vawr vawr.
Ane zong a ban huai huai,
   Kei chunle ki rot duai duai.
Kachun a hongin ka dȇk dȗk
   A hmu hmu a kai zȇk zȗk.
Ki enle aboi a lu;
   A changa an ring chai ke hmu. 
Ki zuk themle an nal zȇr zȗr,
   Ki kuta an loi kop mȇr mȗr.
A pai ṭhul chunle ân tak,
   Ei pai nole om ân tak.
Ke ṭi hrim hrim anen ṭhlip,
   Ki ngaitua’n ki pang a hip.
Ki zuk enin an ṭial rȇk rȗk,
   Mang ka chun ȃn vȃk zȇk zȗk.
Ei zuk en chun tawi tawika,
   Anin zang chun kawi kawi ka.
Ki ngaitua in ȃn mak thlak,
   An om dȃn hrim a rȃpthlȃk.
Tu nȃi mo a ṭi loi ding?
   An om dȃn reng a lunginzing.

HUNHLȖI NIH NUNTHȂR
            ZOLIANKHȖMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
Tian lȃia chun Pi nih Pu,
An loi lȃia bȗ an tȗ;
Loi lian lianka anin vȃt;
An bȗ inhmin hei an ȃt.
Nansa fȇ kan an loi dok,
Kachun an that an vok.
Tunhma tu nih te hei chu;
Tiana hnekin hawi chai anin chu.
An i ȗar chem zȗ ni sa,
An i buaipui chem an natna.
Tunlȃi hi chun lekha zir,
Vȃrna tiang hom an sȃng tir.
Tiana ha chun ritha hrat,
Anloi i ȗar a chang ṭhlaṭ.
Tunlȃi huna chun tangka,
Ei i dit chem thil angka.

MISS KȖT
            ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
Aw… Dȃrlong phaia Miss Kȗt,
   Nang ki enin ki chil a pȗt.
Ke awi zawk ṭhin nanga’n put,
   Ki ngaina chuȃng no biscuit.
Nȇn hoi ȇm ve, nang nughȃk
   Chang tum noro mi pui-nghȃk
Ki en vȇlin ni malpui,
   Ke awi zawk ṭhin a zȃlpui.
Nang ki enin ni hmȃi tuai,
   Ke awi zawk ṭhin nanga’n tuai.
Ni chang ding hrim Dȃrlong Miss,
   Ke awi a chang nanga kiss.
Ki en vȇlin ni pin biang,
   Ken her nawk ṭhin ne hmatiang;
Nen hoi ȇm ve ni hmȃi, ni biang,
   Ki dem thei no a khiang khiang.
            Aw… Dȃrlong phaia Miss Kȗt,
            Ke awi a chang nanga’n pȗt.

KI HMU VE DȂN
            ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
Aw rȇngpui rama Dȃrlong,
Pathian malsawmna ei dong.
Changrochu a tun hin,
Amȃ zawk chu inhnilin;
Ȃn thei ta no lunginrual
Sualna zawk a pung tual tual.
            Ei ṭȗl ta hi hmasawna!
            Loi zong ta rei a zawna.
Tumo hnam dinga sin awi?
Changa ei awi pak chawimawi.
Ei lungril an der zoita,
Hmangaina a boi zoita.
A poi a chang ei om dȃn.
In ngaitua ve ta nangman.
            Ei pua zoita vȃinu vȃipa
            Ngaitua ve ta ṭhangthar nȃipa.
Ni hnam Dȃrlong hi,
Ne phal zawk mo aboi hi?
Ei tam luȃta hoitu telȇm,
Ei hnawng zoita a fa salȇm.
Kumtina voika chai Kȗt,
A ngai ṭhin i kal kup,
            Matak hnam chu ahuhoiin,
            Ei hmang thei no lunginrualin.
Ki hang ngaitua in apoi,
Ki tho thei chunle a boi.
Aw... nang lekha thiam hei,
Kiti hi nin iam no bei?
Tum ve taroi anen thoi,
Mong ta noroi ȃn koi.

KHȂT HNI
            ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
Khat hni, kinin hni
Mot kinin uk, anin hmin.
Thum li, kinin li
Mot kin rȗka, kinin bi.
Nga ruk, a rik ruk
A i mochang anin thuk.
Sari riat, ki inthiat
A na achang, an i hriat,
Kua sawm, an ne sawm
Ki hang pȇka, an ne lawm.

HMȂR THAIVUA
            ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
Imo a hong dinga khi?
Achang no mo hmartiang thli?
Ki hmu kanin ken ngaitua,
A hong vu khi hmar thaivua.
Rivan ka reng khi a dum,
Maleiin achang a lum.
Anri a khi imo chang?
Sura rikuang kai vang;
A rik dan khi a roiinpui,
Hmartiang thli’n a hong zui.
A hong hi chun thaivuapui,
A valong a sip tuipui;
A hong hi chun ti a om,
 A ngai thin a thu izom.
A rik dan khi laipui zawi,
Ei hang ngai chiang chun ei hawi.
Ki i ti thin chem chu tek,
Hei ngai ta u a tul rek;
Thli nih rua in an thek,
Ei in kareng anen sek.

SURA NIH HAIFINGA
            ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
                I
Tiana hin oma khatka pa
A loi changa Hȃifinga champa;
A rihming chu Sȗra,
An koi dȃn ṭhin chu ‘Kȗra’.
Hȃifinga hi chu a vȃr,
Sȗra hnȇk homin ȃn tȃr.
Ati pȇka Hȃifinga’n;
‘Sura ni vok ni that no chun,
Thi tun thi tun thi tun’,
Sura lungzingin ȃn buk ṭhlak,
A chȃng ding dȃn lungvȃr ȃn ṭhlak.
A hang thata a vokthlang ṭha,
Siar chel loiin mi charṭha.
A fa pu chu Hȃifinga
A dokpu ting ȃn ṭlinga.
                II
Sura’n Hȃifinga chu a hawi rȗka,
A hang ti vea a hnianga ruka;
‘Finga ni vok that ve ro,
Ni that nonte ke raw’.
Finga hom chu an ning,
Sura ṭi telȇmin ȃn thing.
Kachun an in thlanga mawng, Talnangkawn’
Insunga chun a hongin pawng.
An hang sia pek inchunga,
An kaina ding intunga.
An insungin an hang hak,
An darna hom darfahak.
An hang fak chun an thak,
An fak nole om an tak;
An son leia sa tak tak.
              III
A nai ulianpu chem chun,
A pa hnianga chun a pun;
‘Ȃn thak ȃn thak ki rawl hi,
Ki lei ka reng hi a phak’.
A ningthikin Sȗra chu
Hleidar hei sȃn ȃn chȗ.
‘A thak inte fa thak thak roi,
Nin ureng han in sak roi,
Nin lungvȃr reng hi a boi’
Hrilfia in an rengkan a koi.
An hrak puamin anin chawm,
Hȃifinga chunle a lawm.
An kal nawkin in ṭhlung tumin,
An hrak hei chu chȗn pumin,
Anin hrȃng uai in pumin.

RUA SUR
            ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
Rua a sȗr chip chap,
Farin afar pip pap.
Thinghna a sep tik tak,
Kachun a rik tik tak.
Mot hna hom ȃn ek tir tar,
Ṭhli hom an thit vir var.
            Rua-a rua-a rua asur;
            Kumi theira hom a kȗr,
            Rua surin hna a chang,
            Ngaidi’n in an dang;
            Ṭhliverin ane sȇm,
            Maleia chun ane thȇm.

HUN
            ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
Hun hun nintinin,
A kal zȇl ṭhin ki tinin.
Tawika ding hom in ngham loiin,
A kal nai ṭhin lemtui boiin.
Hun hmang ṭha hi tum ve ta ro,
Ni taksa hei inlum ta ro.
Anti Sapin ‘hun hi tangka’,
Ni hawi chiang mo nit angka?
Hun pawi zia hi unai hei,
Hril ve ro chu nu nih nai hei.
Hun hi nintinin ȃn vȇl,
Mangka zȇl chun ken zȇl.
Ni, hapta, ṭhla nih kum,
Ball angka hin ȃn hlum.
            Hun hun nintinin
            A kal zȇl ṭhin ki tinin.

KI PIANGNA RAM
            ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
Aw ki piangna rengpui ram
Ki om lam pain ke pam
Hnam tin chi tin hei lenga
Ki ding homa om bei na
Ki ram ki hnam hei dingin
Ke ngaitua thin nintinin
Ki ram ki hmangai leiin
Ane hnel thin mi heiin
Chang homsiala zam no ning
Ki mi ki sa hei dingin
Zam loiin hma sawn tumin
Kal tir keti rȃl umin
 Renguoi ram ki mi hei
Ki hmangai ve loi ding bei?
Tu mo an dinga sin tum?
Inhuai vaika ral i um?
Nang hi rilong vaitu hei,
Nin lungril tum hi a sei
Nin riong vai tha roi
A chang nonte mi an thla zoi.

KURA NAI AWI
            ZOLIANKHUMA, LAMKHUANG KHAWTHAR
Inro inro tawibonga
Ni chuang a ding rilonga
Chun ahruai in rien ting tang
Mangkachun an thȇn ling lang
Vate vate parvate
Mangkachun a hong thin hate
Ni in karka ni u hei
Ni hang thoile i pe hei
Inro inro ki naipa
Nangma hi an mi laipa
Ni chik lai ka chai hisar
Ni lian tikle officer
Tumo nangan zuk loi ding?
Lamping i nawr ni zok ding
Inro inro toibonga ni chuanga ding rilonga

DARLONG CHAI NEI RO
            NEITUADINGA, LAMKHUANG KHUAHLUI
Ei lengna hmun rengpui rama
Kor nih vai omna khopui
Ei hnam i hroi i boi viai viai
Hnam dang’n anne dit leiin.
            Nang thalai ngaiintua ve ro!
            Nupui pasal innei ngawtin
            Hnam dangin ei om zoi ning ta;
            Ei hnam changhom ei hawi ta no.
Darlong thalai lekhathiamin,
Thokna hrang hrang ei nei ve ta.
Hnam dang thalai in ngai loiin,
Darlong thalai loi ngai ve rei.
            Ni hnam inriang sansuak dingin,
            Darlong thalai i nei tum ro.
            Mani hnam ei chawisangna chu;
            Mani hnam i nei hi a chang.

YDA FOOTBALL
            NEITUADINGA, LAMKHUANG KHUAHLUI
Hrilselna dinga damdawi ha chem,
Indȃia taksa insawi chem.
Ngaituana fel loi hei chu anin rȇm,
An nei no leia indȃina puanzȇm.
            A hnam phekin ei i phȃm,
            Thalai rual hei ball indȃi tham.
            Khua chik khua lian ti ta loiin,
            Ei’n siak tham sawl hawi loiin.
Madungzui chun ei’n ting hin
Ei roisum nei, bu hing an hing.
Deora, Sȃibual, Boitang, Serlȃng,
An loi changta indȃina tuallȃng.
            Tiana renga ki in bawl,
            Sunzom keti chu khawbawl
            A rihming chu YDA Football.

PHIRSIT
PU. NEITUADINGA, LAMKHUANG KHAWHLUI
Zinga sumphâi a khȗk sit,
Phâi ke not ke sirinsȋt.
Ani hong eia kȇn sit,
Ki zuk enle a vom sit.
A hmȇl homchu a zing sit,
Ki zuk benle ahroi kȇn sit.
Ki kutphâ chu asen sit,
A rihming chu ‘Phirsit’.

HLAWSAMNA
PU. NEITUADINGA, LAMKHUANG KHUAHLUI
Ki ngaitua’n Darlong nâi hi,
Hun hei ni hei angkan ei’n hmaw;
Hnam hmawsâwna ngaitua loiin,
Nupui pasal nei ei’n hmaw.
Darlong nâi zirlai hei hin,
Mani zirna zoi loiin;
Nupui pasal nei ei’n hmaw.
Mani pheia ngir tum loiin,
Nu nih pa-a ei’n nghat ṭhin.
Hmasâwn hnam hei bul i neiin,
Nupui pasal anin nei.
Nang ṭhalai ngaitua ve roh,
I dinghmuna-a mo ni ngir?
Inzirna-a Shillong khawpui,
Hmangaina hom ân pui.
A boruak hom a bei,
Nupui pasal hom ei vannei.
Darlong inrȇlna-a a tam chem,
Nupui pasal chunga inrȇl dân;
Ei hmasâwn loina bul chem,
A hunloia innei tham.



Comments

Popular posts from this blog

Bukpui, the Traditional Institute of the Past Darlong

The Spread Of Christianity in Darlong Villages