ZIRNA (Education)

 

Hun nih kum kal liam tira hin, manmasȋ thilṭûl hi ȃn dangin siamvaw zuizui ȃ chang a chang. Chû dungzui chun, tûnhmȃ chun zirnȃ (education) hi ȃ poimaw chem a chang no homin, ȃ dawtpû a loi chang ȃ chang. Zirnȃ hin hawinȃ a bawkȃ, ngaituahratnȃ ȃn pungtir. Chun, kongtinrênga thlȋrsei theinȃ anên neitir ṭhin. Tûnlȃi khovêl dêk chu, zirnȃ neiloihei ding chun thil kalhmang hawifia hi a harsatin, ȃn tak a chang. Mȃleia chun, zirnȃ hi ngainatin, a zir hi theiloi chung homin ei tum fanfan ding ȃ chang. Mȋhei ṭongin mo, ‘a pen is mightier than the sword’ an ti. Ei hawithei aw dingin ei let chun, ‘Thiamna hi khandai be’nton hnêk homin ȃ ngai’ eiti thei. Zirnȃ hi chintawk a nei naw-ȃ, zir hun ding kum bituk (mimal dingin) hom a nei chuang no ȃ chang. Mihriam damsûng zongzongka hi zir hun ȃ chang – ‘ei piangtȋr ȃṭangȃ ei thȋ hmȃka’. Ȋ-ȋhom changsia, mȃ thuziaka ‘zirnȃ’ chungchȃng sêchiar hi ‘khovêl thiamnȃ nih vȃrnȃ’ lampangȃ inzirna inkawkȃ inzia a chang.

A hmasak chem chun, zirnȃ rêngrêng hi, hlawsamnȃ (failure) nih hlawṭlingnȃ (success) hmangin ei’n khȋ ṭhin. Changhomsiala, hlawsamnȃ nih hlawṭlingnȃ chaia zirnȃ inkhȋ hi thil tlȃngkawmnȃ (concluding factor) a chang zoi rȋt no. Mȃ angka dên chun, ȃ zirkapai inthok ding nih a zirloihei chu inthokloi ding thua innghat hom a dik chuang no. Mȃ hnêk zawk chun, zirnȃ hi azen hrima thiltum nei ȃ chang ti ei hawi a poimaw zawk. Mimalin ei zir rêngrêng hin, imo ki thaw awi? ki chang awi? ȋ thû tlûkin mo ki zir awi? ti heihi zawnȃ ei nei a poimaw ȃ chang. Mȃ angka chun, mimal vȃngsak intungna ding chai changloiin, hnam hmasawna huapȃ zir, hmuntin kawltinȃ vȃntlȃng ni hawi khopȃ zir nih mȃ zirnȃ hmangȃ mȋ narȃnhei chunga hamṭhaṭnȃ a tlung ȃ poimaw a chang.

Ȃn hninȃ chun, ei zirnȃ leiin hun itenkȃ hnung chun insirnȃ hom a om ṭhinin, mȃnia inhmusitnȃ hom a om ṭhin. Chun, chamnû champȃ hei vȃngsak hmasawnȃ-ȃ inzuknȃ hom ȃn piang thei ṭhin. Changrochu, ei zirnȃ ei hawi chiangȃ, a tawpkhelrȋ ȃrȋ ei umzui ngam chun, a rȃ insengloia om thei reng a chang no.  Mȃ thû hi ei Baibula chiang vȃikan Psalm ziaka hril a chang.

Ȃn thumnȃ chun, hlawṭlingnȃ hi ȋ angkan mo nên khȋ? M.A/B.A/M.B.A/B.B.A/B.Com./B.Sc nih add. zoiȃ thoknȃ hmû? ei i zir awi in dong rȋt? ȃn fûk fûknȃ zirzui raka vȃngsak intung thei? ei lungrilȃ a om hlen ngêtngêt i tum? A thungnȃ diktak chu siartuhei tinin ei hawi kê ring. Hlawṭlingnȃ hi huntawika sûnga chang thei, khêla hlawṭling dingin hun a dit sawt dap chȃng hom a om ṭhin. Mȃ thû hi zirtupawl zongzongin chiang vaika ei hawi ȃ ngȃiin kê hmû.

A tawp taka, ei zirnȃ hin ei lung inthluk sia nih ei tui zawng tak a chang hi ȃ poimaw a chang. ‘Little knowledge is a dangerous thing’ ti homin ei zirnȃ hawi chiangkuangloi manmasȋ an hrilfia ta ȃ chang. Mȃleia chun, ei zir rêngrêng hi a phor ei sua kher (justification) hi a poimaw ȃ chang.

Comments

Popular posts from this blog

Darlongs In Tripura