ZIRNA (Education)

 

Hun nih kum kal liam tira hin, manmasȋ thilṭûl hi ȃn dangin siamvaw zuizui ȃ chang a chang. Chû dungzui chun, tûnhmȃ chun zirnȃ (education) hi ȃ poimaw chem a chang no homin, ȃ dawtpû a loi chang ȃ chang. Zirnȃ hin hawinȃ a bawkȃ, ngaituahratnȃ ȃn pungtir. Chun, kongtinrênga thlȋrsei theinȃ anên neitir ṭhin. Tûnlȃi khovêl dêk chu, zirnȃ neiloihei ding chun thil kalhmang hawifia hi a harsatin, ȃn tak a chang. Mȃleia chun, zirnȃ hi ngainatin, a zir hi theiloi chung homin ei tum fanfan ding ȃ chang. Mȋhei ṭongin mo, ‘a pen is mightier than the sword’ an ti. Ei hawithei aw dingin ei let chun, ‘Thiamna hi khandai be’nton hnêk homin ȃ ngai’ eiti thei. Zirnȃ hi chintawk a nei naw-ȃ, zir hun ding kum bituk (mimal dingin) hom a nei chuang no ȃ chang. Mihriam damsûng zongzongka hi zir hun ȃ chang – ‘ei piangtȋr ȃṭangȃ ei thȋ hmȃka’. Ȋ-ȋhom changsia, mȃ thuziaka ‘zirnȃ’ chungchȃng sêchiar hi ‘khovêl thiamnȃ nih vȃrnȃ’ lampangȃ inzirna inkawkȃ inzia a chang.

A hmasak chem chun, zirnȃ rêngrêng hi, hlawsamnȃ (failure) nih hlawṭlingnȃ (success) hmangin ei’n khȋ ṭhin. Changhomsiala, hlawsamnȃ nih hlawṭlingnȃ chaia zirnȃ inkhȋ hi thil tlȃngkawmnȃ (concluding factor) a chang zoi rȋt no. Mȃ angka dên chun, ȃ zirkapai inthok ding nih a zirloihei chu inthokloi ding thua innghat hom a dik chuang no. Mȃ hnêk zawk chun, zirnȃ hi azen hrima thiltum nei ȃ chang ti ei hawi a poimaw zawk. Mimalin ei zir rêngrêng hin, imo ki thaw awi? ki chang awi? ȋ thû tlûkin mo ki zir awi? ti heihi zawnȃ ei nei a poimaw ȃ chang. Mȃ angka chun, mimal vȃngsak intungna ding chai changloiin, hnam hmasawna huapȃ zir, hmuntin kawltinȃ vȃntlȃng ni hawi khopȃ zir nih mȃ zirnȃ hmangȃ mȋ narȃnhei chunga hamṭhaṭnȃ a tlung ȃ poimaw a chang.

Ȃn hninȃ chun, ei zirnȃ leiin hun itenkȃ hnung chun insirnȃ hom a om ṭhinin, mȃnia inhmusitnȃ hom a om ṭhin. Chun, chamnû champȃ hei vȃngsak hmasawnȃ-ȃ inzuknȃ hom ȃn piang thei ṭhin. Changrochu, ei zirnȃ ei hawi chiangȃ, a tawpkhelrȋ ȃrȋ ei umzui ngam chun, a rȃ insengloia om thei reng a chang no.  Mȃ thû hi ei Baibula chiang vȃikan Psalm ziaka hril a chang.

Ȃn thumnȃ chun, hlawṭlingnȃ hi ȋ angkan mo nên khȋ? M.A/B.A/M.B.A/B.B.A/B.Com./B.Sc nih add. zoiȃ thoknȃ hmû? ei i zir awi in dong rȋt? ȃn fûk fûknȃ zirzui raka vȃngsak intung thei? ei lungrilȃ a om hlen ngêtngêt i tum? A thungnȃ diktak chu siartuhei tinin ei hawi kê ring. Hlawṭlingnȃ hi huntawika sûnga chang thei, khêla hlawṭling dingin hun a dit sawt dap chȃng hom a om ṭhin. Mȃ thû hi zirtupawl zongzongin chiang vaika ei hawi ȃ ngȃiin kê hmû.

A tawp taka, ei zirnȃ hin ei lung inthluk sia nih ei tui zawng tak a chang hi ȃ poimaw a chang. ‘Little knowledge is a dangerous thing’ ti homin ei zirnȃ hawi chiangkuangloi manmasȋ an hrilfia ta ȃ chang. Mȃleia chun, ei zir rêngrêng hi a phor ei sua kher (justification) hi a poimaw ȃ chang.

Comments

Popular posts from this blog

Bukpui, the Traditional Institute of the Past Darlong

Individual nominated on behalf of Darlong Community for Prominent Person Award on the Occasion of JanaJayti Gourav Diwas, 2023, organized by TRI, Govt. of Tripura